Hoop voor tienerouders 

De groei van tieners naar volwassenheid betekent voor hen vaak een grote innerlijke verbouwing. Als ouders zou je daarbij graag willen meedenken, maar daar zitten tieners lang niet altijd op te wachten. Integendeel, niet voor niets wordt over hen wel gezegd dat ze ‘wegens verbouwing gesloten’ zijn. Volgens sommigen kun je als ouders niets anders doen dan je daarbij neerleggen. Maar is dat zo?

Nee! Er zijn minstens zes redenen om je niet neer te leggen bij de stelling dat tieners ‘wegens verbouwing gesloten’ zijn.

1. Een tiener moet zijn ouders kunnen uitdagen

Tieners nemen steeds meer afstand van hun ouders; enerzijds omdat ze daar behoefte aan hebben, anderzijds omdat hun leven steeds meer een eigen invulling krijgt (met school, huiswerk, bijbaantje, sport en vrienden). Dit losmakingsproces is een nieuwe fase in de opvoeding, die voor ouders vaak even wennen is. Het vraagt een andere rol als opvoeder.

Het losmakingsproces is nodig zodat de tiener een zelfstandige volwassene kan worden. Het kenmerkt zich vooral door meer afstand, zowel letterlijk (minder tonen van genegenheid), als ook figuurlijk (minder inbreng in beslissingen). De tiener stelt veel vragen en lijkt alleen maar kritiek te hebben op jou als ouder. Hij is kritisch op je woorden, je gedrag, maar vaak ook op de normen en waarden die in het gezin belangrijk zijn.

Door de grenzen op te zoeken en een andere mening erop na te houden, is de tiener de ‘voors’ en ‘tegens’ aan het verkennen. Hij probeert zelf een mening te vormen. Een tiener daagt zijn ouders uit om positie in te nemen en argumenten te noemen. Dat heeft hij nodig om zich deze argumenten eventueel eigen te kunnen maken. 

Daarom is het belangrijk dat ouders blijven onderbouwen waarom ze iets vinden of doen. Ook al gaat het om dingen die het gezin al jaren zo gewend is of onderwerpen die al diverse malen eerder zijn uitgelegd. In een omgeving met vertrouwde mensen leert een tiener ontdekken wat zijn mening is en hoe hij hier ook woorden aan kan geven. Bedenk: zolang je tiener met jou discussieert, staat hij open voor jouw mening!

2. Een tiener heeft begrenzing nodig

Hoewel de meeste tieners het liefst tegen elke regel of grens aanschoppen (onder andere om hun eigen mening te ontdekken), is het goed om ook op deze leeftijd nog grenzen te stellen. Het langetermijndenken is bij tieners minder ontwikkeld dan het kortetermijndenken. Daardoor overzien zij niet altijd de gevolgen van hun handelen op lange termijn. Dat het best slim is om vooruit te plannen voor een komende toetsweek, is dan meestal tegen dovenmansoren gezegd.

Maar ook van een ‘leuke stunt’ worden niet altijd de consequenties ingezien. Tieners zijn nog aan het ontdekken welke grenzen goed zijn, en wat de consequenties van bepaald gedrag kunnen zijn als het gaat om de omgang met mensen, geloof, of andere zaken. Dus ook al lijken ze al zo volwassen, ze hebben volwassenen nodig die begrenzing geven om hen te beschermen.

3. Volwassenen (en dus ook ouders) kunnen identificatiefiguren zijn

In de tienertijd neemt het belang van leeftijdsgenoten toe. Vriendengroepen, een groep van club of catechese, het voetbalteam – allerlei groepen waarbij ze houvast zoeken. Ze hebben behoefte aan een groep waarin ze zich prettig voelen, dingen kunnen delen, hun eigen mening kunnen ontdekken en waaraan ze status kunnen ontlenen.

Toch blijven ook volwassenen nodig als identificatiefiguren. Tieners zijn zich er echt wel van bewust dat volwassenen meer levenservaring hebben dan zijzelf. Uit onderzoek blijkt dat de opvattingen van jongvolwassenen meer op die van hun ouders lijken dan op die van leeftijdsgenoten.

4. Tieners hebben erkenning en bemoediging nodig

Naast de zo kenmerkende lichamelijke veranderingen in de tienertijd, gebeurt er ook heel veel in de sociaal-emotionele ontwikkeling. De gevoelens van tieners worden gevarieerder en krijgen meer diepgang. Stemmingen wisselen heftiger en vaker.

Dit brengt een bepaalde onzekerheid met zich mee. Want waarom voel ik me nu ineens zo verdrietig, alleen, boos of juist superblij? Plagerige en kritische opmerkingen kunnen enorm binnenkomen. Het emotionele evenwicht is wankel en kan snel uit balans raken. Sommige tieners overschreeuwen dit of gaan zich dwars gedragen. Andere tieners zoeken hun kamer op en worden juist stil.

Het is belangrijk dat ouders hun tiener daarin ruimte geven. De tiener gaat op zoek naar wie hij is. Wie ben ik eigenlijk? Wat kan ik? En wat vind ik daarvan? Kritisch naar jezelf kijken kan heel onzeker maken. Daarom is het belangrijk dat ouders (maar ook andere volwassenen) laten merken dat ze een tiener zien en erkennen en dat ze hun waardering naar hem uitspreken. Laat in je woorden en daden voelen dat je van je tiener houdt om wie hij is!

5. Tieners zoeken naar echtheid

In de geloofsontwikkeling van jongeren zien we dat ze in de tienerleeftijd op zoek gaan naar echtheid. Is God echt? Kloppen de verhalen uit de Bijbel wel, of is het allemaal verzonnen? Wat is eigenlijk het nut van geloven? Zomaar wat vragen die een tiener kan stellen. Vaak vinden ze het lastig om deze vragen onder woorden te brengen. Of ze durven er niet over te praten, omdat ze bang zijn voor de reactie van ouders of andere volwassenen.

Tieners gaan op zoek om te ontdekken of het geloof echt is. Dit doen ze door te ruiken, te tasten en te proeven van het geloof bij volwassenen. Is dit geloof echt en houdbaar? Doen wij als volwassenen wat wij zeggen? Zijn wij een voorbeeld in ons geloof? Voelen ze dat het geloof echt iets voor ons betekent?

6. Tieners willen voor vol worden aangezien!

Alex en Brett Harris schreven een aantal jaren geleden het boek Denk groot doe sterk (uitg. Jes!). In dit boek dagen ze tieners uit om op te staan tegen lage verwachtingen die volwassenen van tieners hebben (en tieners ook van zichzelf). Volwassenen zien tieners vaak niet als volwaardig, zeker niet als het gaat om geloven of de kerk. Maar zou het niet kunnen zijn dat juist door onze lage verwachtingen, tieners zich zo gaan gedragen? De broers Harris denken dat dit het geval is.

Als we in de Bijbel kijken, zien we dat joodse kinderen vanaf hun twaalfde voor volwassen worden aangezien als het ging om geloofszaken. Ze horen er helemaal bij in de geloofsgemeenschap. Juist ook jonge mensen worden door God ingeschakeld om iets van Zijn Koninkrijk zichtbaar te maken. Denk maar aan Esther, Daniël, Timotheüs of David.

 
Dat daagt ons uit om op een andere manier naar onze tieners te kijken; om ze te zien als tieners die het verschil kunnen maken, ook in de kerk. We zullen dan ontdekken dat ze – met vallen en opstaan – groeien in geloof en in volwassenheid.